อุทยานแห่งชาติน้ำตกสามหลั่น มีพื้นที่ครอบคลุมอยู่ในท้องที่อำเภอแก่งคอย อำเภอหนองแค อำเภอวิหารแดง และอำเภอเมือง จังหวัดสระบุรี ป่าเขาสามหลั่นอยู่ใกล้กรุงเทพฯ มาก มีสภาพป่าอุดมสมบูรณ์ สภาพธรรมชาติป่าเขา น้ำตกที่สวยงาม โดยเฉพาะน้ำตกเขาสามหลั่น ซึ่งนักท่องเที่ยวรู้จักกันเป็นอย่างดี ทางคมนาคมสะดวกสบาย สามารถเดินทางจากกรุงเทพฯ ไปกลับได้ในวันเดียว อุทยานแห่งชาติน้ำตกสามหลั่น มีเนื้อที่ประมาณ 27,856.25 ไร่ หรือ 44.57 ตารางกิโลเมตร

แต่เดิมอุทยานแห่งชาติน้ำตกสามหลั่น ได้รับการจัดตั้งเป็นวนอุทยานน้ำตกสามหลั่น อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติพระฉายทั้งหมด มีเนื้อที่ 24 ตารางกิโลเมตร ในความรับผิดชอบของป่าไม้เขตสระบุรี ต่อมาเมื่อกรมป่าไม้จัดตั้งกองอุทยานแห่งชาติขึ้นใหม่ ในปี พ.ศ. 2517 จึงได้โอนวนอุทยานน้ำตกสามหลั่นมาขึ้นกับกองอุทยานแห่งชาติ ซึ่งในอดีตป่าแห่งนี้มีความอุดมสมบูรณ์มาก สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ญี่ปุ่นได้ใช้พื้นที่นี้เป็นจุดยุทธศาสตร์ ทำหลุมหลบภัย มีการตัดไม้ ทำฟืน ทำถ่านหุงหาอาหาร และทำถนน ทำให้ป่าธรรมชาติบางส่วนถูกทำลายลง ในปี พ.ศ.2503จึงได้เริ่มทำการปลูกป่าทดแทนให้สภาพป่าฟื้นตัวขึ้นมา และเมื่อได้ประกาศเป็นป่าสงวนแห่งชาติทำให้สภาพป่าฟื้นตัวมากยิ่งขึ้น

ลักษณะภูมิอากาศ
ประกอบด้วย 3 ฤดูกาล คือ
1.ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน มีอากาศร้อนชื้น ในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน จะมีฝนตกบ้างเล็กน้อย เนื่องจากได้รับอิทธิพลจากลมฝ่ายใต้พัดพาความร้อนและความชื้นเข้าสู่แผ่นดิน
2.ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงเดือนกันยายน มีฝนตกชุก ประกอบกับมีร่องความกดอากาศต่ำพัดผ่านในช่วงเดือนพฤษภาคม และเดือนกันยายน ทำให้ช่วงนี้มีฝนตกมากกว่าช่วงอื่น ๆ
3.ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่ช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนมกราคม โดยได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ จึงมีอากาศเย็น ความชื้นต่ำ ค่อนข้างแห้งแล้ง มีอุณหภูมิเฉลี่ยรายปี 28
องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,200 มิลลิเมตรต่อปี

พืชพันธุ์และสัตว์ป่า
สภาพป่าประกอบด้วย ป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และทุ่งหญ้า โดยพื้นที่ป่าประมาณ 65% เป็นป่าเบญจพรรณ 33% เป็นป่าดิบแล้ง และ 2% เป็นทุ่งหญ้า พันธุ์ไม้ที่สำคัญ ได้แก่ ประดู่
แดง สักเต็ง รัง มะค่าโมง ตะเคียนทอง ตะแบก ยาง และพันธุ์ไม้อื่นๆ ที่ทำการสำรวจไว้ในเบื้องต้นกว่า 800 ชนิด สำหรับไม้พื้นล่าง ได้แก่ ไม้ไผ่ชนิดต่างๆ หวาย กล้วยไม้ เป็นต้น
สัตว์ป่าที่อาศัยอยู่ส่วนใหญ่เป็นสัตว์ขนาดเล็ก เช่น เก้ง หมูป่า ตุ่น ไก่ป่า กระจง กระต่ายกระรอก กระแต นางอาย ชะมด พังพอน งู รวมทั้งนก และผีเสื้อชนิดต่างๆ เป็นต้น

การเดินทาง
นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางจากกรุงเทพฯ ทั้งไปและกลับได้ภายในวันเดียวกัน โดยเดินทางตามเส้นทางถนนพหลโยธิน (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1) ก่อนถึงหลักกิโลเมตรที่ 102 แล้ว U-TURN
กลับ จากนั้นให้ขับรถเข้าทางเบี่ยงซ้ายมือ และเลี้ยวซ้ายเข้าถนนลาดยาง หมายเลข 3042 (แยกพระพุทธฉาย) ขับตรงไปเรื่อยๆ ประมาณ 4 กิโลเมตร จะพบสัญญาณไฟจราจร รอสัญญาณไฟ
แล้วขับรถตรงไปเรื่อยๆ จากนั้นเลี้ยวขวาเข้าถนนลาดยาง หมายเลข 3046 ประมาณ 3 กิโลเมตร ถึงอุทยานแห่งชาติน้ำตกสามหลั่น
หรือ อีก 1 เส้นทาง คือโ ดยเดินทางตามเส้นทางถนนพหลโยธิน (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1) จากนั้นเข้าทางเลี่ยงเมืองสระบุรีไปนครราชสีมา เลี้ยวขวาตรง สี่แยกไฟแดง
ขับรถตรงมาเรื่อยๆ จากนั้นเลี้ยวขวาเข้าถนนลาดยาง หมายเลข 3046 ประมาณ 3 กิโลเมตร ถึงอุทยานแห่งชาติน้ำตกสามหลั่น